W tym trudnym doświadczeniu, jakim jest utrata dziecka, rodzice często nie wiedzą, jakie prawa im przysługują. Dodatkowo mnogość przepisów nie ułatwia pozyskania konkretnych informacji. Dlatego stworzyliśmy poradnik „krok po kroku”, aby przybliżyć rodzicom kluczowe kwestie i wyjaśnić, co prawo im gwarantuje w momencie utraty.

Uzyskanie aktu urodzenia
Możesz uzyskać akt urodzenia swojego dziecka. Dla dzieci utraconych nie sporządza się aktu zgonu, lecz właśnie akt urodzenia, który zawiera adnotację o tym, że dziecko urodziło się martwe.

W pierwszej kolejności szpital zgłasza fakt martwego urodzenia do Urzędu Stanu Cywilnego (dalej jako: USC). W tym celu szpital wypełnia i przesyła do USC kartę martwego urodzenia – jest to podstawowy dokument dla USC do wydania aktu urodzenia.

Szpital na dokonanie takiego zgłoszenia ma jeden dzień liczony od dnia, w którym sporządził kartę martwego urodzenia.

Następnie w terminie 3 dni od sporządzenia przez szpital karty martwego urodzenia matka bądź ojciec dziecka powinni udać się do USC i zgłosić tam fakt urodzenia dziecka. Wówczas mogą otrzymać akt urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu.

Podstawa prawna:
art. 52 ust. 2 Ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, t.j. Dz. U. 2018 poz. 2224;
art. 53 ust. 1 Ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, t.j. Dz. U. 2018 poz. 2224;
art. 54 Ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, t.j. Dz. U. 2018 poz. 2224;
art. 55 Ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, t.j. Dz. U. 2018 poz. 2224;
art. 57 Ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, t.j. Dz. U. 2018 poz. 2224.

Pogrzeb dziecka
Rodzice mają prawo pochować swoje dziecko. Warto zaznaczyć, że organizacja takiego pochówku odbywa się na podobnych zasadach, jak organizacja każdego innego pogrzebu.
Szpital jest obowiązany wydać ciało dziecka do pochówku, jeśli tylko rodzice wyrażą wolę sprawienia pogrzebu swojemu dziecku. Dokumentem potrzebnym do sprawienia pogrzebu jest akt urodzenia dziecka z adnotacją o martwym urodzeniu – który USC sporządza, jeżeli możliwe było ustalenie płci dziecka.
Akt urodzenia nie jest jednak konieczny do sprawienia pochówku. Jeżeli rodzice nie dysponują aktem urodzenia, bo płci dziecka nie można było ustalić i nie przeprowadzono badań genetycznych, to do sprawienia pogrzebu wystarczy karta zgonu, którą szpital wystawia na wniosek rodziców dziecka. Taka karta jest dokumentem, który posłuży do załatwienia wszelkich formalności pogrzebowych, gdy akt urodzenia nie został sporządzony.

Podstawa prawna:
§2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi, Dz. U. 2001 poz. 1783;
art. 10 Ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, t.j. Dz. U. 2017 poz. 912;
art. 11 ust. 5a Ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, t.j. Dz. U. 2017 poz. 912.

Zasiłek pogrzebowy
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Rodzicom, którzy pokryli koszty pogrzebu, przysługuje on jednorazowo w wysokości 4000 zł. Podstawą do ubiegania się o otrzymanie zasiłku jest rejestracja dziecka w USC, ponieważ we wniosku o zasiłek należy podać numer PESEL dziecka oraz jego imię i nazwisko, a takowe są nadawane podczas rejestracji.

Aby otrzymać zasiłek pogrzebowy, rodzice muszą wypełnić wniosek Z-12 i złożyć go w dowolnej placówce ZUS bądź elektronicznie przez PUE ZUS.

Wzór wniosku wraz ze szczegółowym objaśnieniem, jak go wypełnić, jak go złożyć w ZUS i jakie dokumenty należy do niego dołączyć, można pobrać pod tym adresem.

Podstawa prawna:
art. 78 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz. U. 2018 poz. 1270;
art. 77 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz. U. 2018 poz. 1270;
art. 80 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz. U. 2018 poz. 1270.

Skrócony urlop macierzyński
W sytuacji utraty dziecka przed narodzeniem matka dziecka, która pozostaje w stosunku pracy, ma prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni (56 dni) po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia śmierci dziecka. Jest to czas, który ma pomóc mamie zregenerować siły fizyczne oraz psychiczne.

Matka dziecka, aby uzyskać urlop macierzyński, nie jest zobowiązana do składania pracodawcy jakiegokolwiek wniosku o jego udzielenie – urlop przysługuje jej z mocy prawa od dnia porodu. Powinna jednak niezwłocznie powiadomić pracodawcę o urodzeniu dziecka. Zazwyczaj w niedługim czasie po porodzie matka dostarcza do zakładu pracy skrócony odpis aktu urodzenia dziecka albo jego kopię. Dokument ten potwierdza fakt porodu, a przy tym jest niezbędny do uzyskania zasiłku macierzyńskiego. Pracodawca bezzwłocznie udziela pracownicy urlopu w odpowiednim wymiarze czasu – w przypadku martwego urodzenia będzie to 8 tygodni – przy czym nie jest on zobowiązany informować o tym fakcie pracownicy. Niemniej często ma to miejsce, ponieważ dla mamy dziecka niezorientowanej w przepisach prawa stanowi to informację na temat tego, jak długo jej nieobecność w pracy będzie usprawiedliwiona i kiedy jest zobowiązana się w niej stawić.

Podstawa prawna:
art. 1801 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, t.j. Dz. U. 2018 poz. 917.

Zasiłek macierzyński
Z prawa do urlopu macierzyńskiego wypływa prawo do zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko. W sytuacji martwego urodzenia ubezpieczona matka dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez 7 dni od dnia zgonu dziecka. Dokumentem niezbędnym do uzyskania zasiłku jest odpis skrócony aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że urodziło się martwe lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek bądź przez ZUS.

Gdy matka dziecka nie dysponuje aktem urodzenia, nie może starać się o zasiłek macierzyński. Może jednak starać się wówczas o zasiłek chorobowy, dostarczając uprzednio zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby.

Podstawa prawna:
art. 184 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, t.j. Dz. U. 2018 poz. 917;
art. 29 Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, t.j. Dz. U. 2019 poz. 645;
art. 29a Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, t.j. Dz. U. 2019 poz. 645;
art. 31 Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, t.j. Dz. U. 2019 poz. 645.

Urlop okolicznościowy
Ojcu dziecka w sytuacji śmierci dziecka przed narodzeniem nie przysługuje urlop ojcowski, ani tzw. tacierzyński. Może on skorzystać jedynie z urlopu okolicznościowego w wymiarze 4 dni zwolnienia z pracy – 2 dni przysługujących z tytułu urodzenia dziecka oraz 2 dni z tytułu pogrzebu. Urlop ten ma ułatwić tacie dziecka załatwienie spraw urzędowych w USC, odebranie matki dziecka ze szpitala oraz załatwienie spraw związanych z organizacją pogrzebu.

Podstawa prawna:
§ 15 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, t.j. Dz. U. 2014 poz. 1632.

Miejsca upamiętnienia Dzieci Utraconych
Na terenie województwa opolskiego istnieje kilka miejsc upamiętnienia Dzieci Utraconych. Mogą one być także miejscem symbolicznego pochówku i pamięci dla rodziców, którzy z różnych powodów nie mogli pochować swoich dzieci.

Na Górze Św. Anny znajduje się Symboliczny Grób Dzieci Nienarodzonych. Dodatkowo w kościele pw. św. Jacka w Opolu powstała kaplica ku czci Aniołów Stróżów, która poświęcona jest Dzieciom Utraconym oraz ich rodzicom. Z kolei na cmentarzu komunalnym w Opolu-Półwsi znajduje się Grób Dzieci Nienarodzonych, w którym składane są dzieci zmarłe przed urodzeniem, które z różnych przyczyn nie zostały odebrane przez rodziców ze szpitala.

Więcej informacji na temat tych miejsc upamiętnienia można znaleźć w zakładce „Miejsca pamięci i pochówku” na naszej stronie.